İon uygarlığının, dolayısıyla da batı uygarlığının temellerinin atıldığı orta batı Anadolu kıyılarına dizilmiş oniki İon kentinde yüz yılı aşkın bir süredir çeşitli araştırmalar ve arkeolojik kazılar yapılmaktadır. Bu etkinliklere yönelik yayınlar genellikle yalnızca konunun uzmanlarını ilgilendirmektedir. Geniş toplum kesimleri için basılmış kitapların konuları ise, İon uygarlığını oluşturan  unsurları tek tek ele almakta, bu da merkezinde İonia insanının yer aldığı İon uygarlığını oluşturan sentezi ve bu sürecin arkasında saklı duran nedenleri kavramayı zorlaştırmaktadır. Bu nedenlerden dolayı yurdumuzda, geniş kesimleri bilgilendirmek amacı ile yazılmış, İonia uygarlığının  ve onu geliştiren insanın özelliklerini vurgulayan bir yayının eksikliği hissedilmektedir.

İletişim Yayıncılık, Tarih ve Toplum Dergisi ile Ege Üniversitesi, Klazomenai Kazısı biraraya gelerek, bu eksiği tamamlamaya yönelik bir program hazırlamışlardır. Program iki aşamalı planlanmıştır. Birinci aşama, ekli programdan da anlaşılacağı gibi, İonia üzerindeki çalışmaları ile tanıdığımız uzmanların 22-27 Eylül 2003 tarihleri arasında çeşitli konularda verecekleri konferansları, çevredeki İon yerleşmelerine yapılacak gezileri ve süresi uzun tutulmuş symposionlar (akşam yemeklerinde) sırasında ele alınan konular üzerinde gelişecek tartışmaları içermektedir. İkinci aşama ise, tartışmalar sonucunda tekrar şekillenecek bu konferans metinlerinin İletişim Yayıncılık tarafından bir kitap şeklinde yayınlanmasıdır.

Herodotos Klio'nun bir bölümünde, İonia’yı yer bilgisi, iklim ve dil açılarından incelemektedir: [Herodotos, 1. kitap, 142. bölüm]: "Panionion'da toplanan İon'lar, kentlerini bizim yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzü ve en güzel iklimde kurmuşlardır. Ne daha kuzeydeki bölgeler, ne de daha güneyde kalanlar İonia ile bir tutulabilir, hatta ne doğusu, ne de batısı; kimisi soğuk ve ıslak, kimisi sıcak ve kurak olur. Dile gelince, hepsi aynı ağzı kullanmazlar; dört değişik konuşmaları vardır. Güneyden başlayarak ilk kentleri Miletos'tur; hemen sonra Myus ve Priene gelir; Karia'da kurulmuş bu kentler, aynı bölge dilini konuşurlar. Lydia'da Ephesos, Kolophon, Lebedos, Teos, Klazomenai, Phokaia vardır. Bunların dili daha önce saydığımız kentlerin diline hiç uymaz, hepsi de ortak bir bölge dili konuşurlar. Bunlardan başka üç İon kenti daha vardır ki, ikisi Samos ve Khios adalarındadır, üçüncüsü Erythrai anakaradadır. Bunlardan Khios ve Erythrai aynı bölge dilini konuşurlar, Samosluların ise kendilerine özgü ayrı bir dilleri vardır. Böylece birbirinden ayrı dört bölge çıkmış olur ortaya [Çeviri: Müntekim Ökmen]."

             Herodotos'un iklim açısından övgü ile bahsettiği bu uygun toprak parçası, İonia’nın fiziki coğrafyası, Kimmer, Lyd ve Pers istilaları ile birlikte bu topraklardaki Sparta ve Atina’nın hegemonya kurma girişimlerini vurgulayan İonia tarihi, İonia düşüncesi, İon Edebiyatı, İonia’da tanrılar dünyası, ölü gömme gelenekleri, İon sanatı, İonların bir yandan ekmek paralarını kazanmak, diğer bir yandan da tehlike karşısında ikinci bir yurt kurmak amacıyla yaptıkları deniz aşırı serüvenleri, bu serüvenlerin doğal sonucu olarak ortaya çıkan karşılıklı etkileşimleri ve İon kentlerinin ortak sorunlarını birlikte çözmek için kurmuş oldukları, bugünkü Avrupa Birliğinin atası olan Panionion Meclisi gibi unsurlarla birlikte ele alındığında, İonia’yı kavramak mümkün olabilmektedir.

            İon uygarlığını oluşturan bu unsurların arkasında inançlı ancak laik, akılcı, isonomia (eşit paylaşma) ilkesini benimsemiş, girişimci, kader kavramını tanımayan, meraklı ancak merakta ölçüyü kaçırmayan, her durumda çözüm arayan, doğanın kanunlarını belirlemeye çalışan, bunları günlük yaşama uygulayan bir insan tipi belirginleşmektedir. Bu insan İonia insanıdır. İonia'nın ortasına yerleşmiş bir İon kenti olan Klazomenai'de düzenlediğimiz 2003 İonia Yazokulu konferansları işte bu insanı tanımaya ve kavramaya yönelik olacaktır. 15.06.2003

Güven Bakır